|
DOKSANLI SENELERDE ÇERMİK
Hêyat dêdığın, kaymeden Nişnik körpüsüne kêdêmdı
Hêyat dêdığın, Sinek çayından Hêmambaşına kêdêm
Heyat dedığın, göz açıp kapatana kêdemdı.
Heyat dedığın, Kaporêhimın çercı tükkanı kêdem…
Nuri Yeşar‘dan lengeri almışsan bılırsın örgü ipı de sattığınê
Kulütüs Êbbas tavla dolaştırmidê yalavuz!
Yazın Hêmambaşında kab-kacağ da satidê…
Kaporêhimın gözlerı renkliydî
Sohbetı ğoş
Yav bi üflidê…
Mercan nedır bilisız?
Ben bılim,
bılmidım örğendım.
Sineklı Êlo bi tek o türkiyê sölide
„Oy mercanlar mercanlar mercanlar
Gırmızı köynek ağcanlar mercanlar“
Yaw heç kimse de dêmidê
“Êlo Çermikte mercan ne gezer?
Koma çocığların kafasına bele êcayip laflarê…”
Bi adama keftallığ bu kêder mı yakışır!
Bideha onun kibın gözel mercan diyene raslamadım…
Varmıydê Hêmmal Bayramın meyanının üstüne
Delal Bayro,
Hemmal Bayro,
Limonçı Bayro
İlk kayıp arama bürosınê açan oydê
Tek adamlığ Delal bürosê
„Duydığ duymadığ demeyin. Êrasada bi eşek kêybolmış, gören filankese xeber etsın…“
Mêhro Çermiğin Gülüydê
Sarı göynek,
siyah şalvar,
altın dişler,
beyaz çorap.
Kulağda gül, yağada dısmal…
Bızım kullê Heşim
Eyiyde xoş de
sağı solı yoğde
gözel gözel konışidê
Ters laf dedınmı!
Allaaaaah, dut kullêyı dutabıldıysen…
Çermikte ilk tükürük fabrikasını o kurdê…
Saçına Jöle bi tek delı Êlı süridê
Jöle mıydê? Limon mê? bilmim
Hema saçlar arğadaydê
„Eyşonun dölü“ nı söliyen oydê
Allavekir başka da kimseden duymadım.
Örgetmenmış, bi kız sevmış vêrmemışler.
O da…
Hele küçeden geçidê varya
Dinıme imanıma tek allahın kulê kalmidê…
Borı İsmet çıköfte satidê Ğeninın kêhvesının ögünde
Oğlı Remezan Eyekabı boyalidê…
Mixtat Xoca hep bızım evın ögünden geçidê
Bacısınê isteyene; „evel bacını bahan ver sonra bacımı al didê“
Sonunda bacısı evde kaldê…
En eyi ekmeği Hêc Cımhanın fırınê çığaridê
En teze çevceği güçük kêhvenın yanındaki ifağ tükkan satidê, Zıfkar, nişnikli Zıfkar
Kêhveyi yığdılar, tükkanı da, fırını da
Sonra Xoca da satmağa başladê. Onki de eyiydi...
Hep ifağ kêhvenın arğasındaki bostanda oynidoğ
Onıda ğaraj yaptılar
Hêmamın üstünde az kaymadoğ
Saray mêhlesının çocığ parkı oradê…
Dişci Cemil tek dişciydê
Ben heç getmedım, Anam annadi
Diş çekmağı çoğ sevimış
O kedem sevimış kê, kim getse bi kaç tene de fehzlê çekimış
Ğuy işte ne edağ, „Cemil abê bi iki sağlam dişın lafımı olur…“
Fındığın dükkanı bırez dardê,
Şındıki değil ha!
Högmet binasının karşısı vardê ya, aha ora!
hema adam eyi mal getiridê.
Parasê bırez fehzlêydê ema olsın
kıravatla fıreng satan tek esnafdê…
Yanında Topal Êli Ağa defter mefter satidê.
Ürüyende bacağınê tutidê
O da kıravatlıydê
Êle silgi koğısı geli de varya.
Didoğ o silgilerı yiyağ!
Yaw bekar Ömeri anlamidoğ,
hepı mehmur ona gididê
En çoğda karılar,
örgetmenler karılar…
Kondra lazım. Kondracı Celal
„Yegenim bu 25, Sahan 15 e bırağırım“
Yaw o el hêreketî yoğmıydê?
Elınê ufalide, ufalide
Birınê Yumruğ yapide
Diğerını de kapağ yapide ya
Kondramı satidê, küfür mı edide annamidoğ...
Êyekabı yırtıldê. Hêcı Yasin
„Vulla Fotokopi lazım hele cabuğ Polata koş…“
Kamyoncê Necmiyi görmedısen
sen kamyonların ifağ oldığını da bilmisin
Bi kêlefet kamyona o kêder mı yakışır…
Ğoroz Nevzat mal içi dilerdê
Hep gendıme soridim bu mal nasê içili?
Tükkançılar sati, bız aliyoğ
Ê bu ğoroz niye içi?
Nasê içi?
Bi gün sordum
Nevzat abê diler sen mal içisin
nasê içisın?
„Küem yoğ da! men takto süim. Çöp toplim. Iftadır..“
Ben görmedım. Diyenlerın yalançısıyım…
Dondurmacı Nahfiz Emmisinin yanındaydê
Ğazozê Emmısê Mıstefa,
dondurmayê da o yapidê
Bi gün saç taradığınê görmedim
Allah tarafından tıraşlıydê
Hema cömert adamdê, az para veridoğ çoğ dondırma yidoğ…
„Konfeksiyon“ nedir bilmidoğ
Ema Yaşar Konfeksiyonın camındaki tağımlar ğoştê!
Göynekler beyaz, kıravatlar kırmızê, Tişörtler Ellese, Lc Waikiki
Vay vay vay vay
Ula vay ki ne vay
Bi göynek alamadoğ ordan…
Cığara içmidoğ, ema Kebêyi tanidoğ
Tekel kelımesınê bıze sevdıren oydê…
Hökmet binasının arğasında hep top oynidoğ
Sonra oralara ev yaptılar
Herhal topcı olmamızê istemilerdê…
Cendermenın ögünde hazırolda duridoğ
Ordan geçende pıst dese, altımıza edidoğ…
Yaw bi sümerbank vardê Belediyenin yanında
Belediyenın ögê hepsı bi kaç basamağ üskekteyde hanê
Yanında Nebo mehmedın kêhvesı
Hanê bi direk varde ya?
Ahan orda Kakonun otobosê duride
Karşısında Salonun Kêhvesî
Kêhvenın ögünde Kazım otiridê
Ğelfe Cımhanın oğlı yoğ?
Beyaz Hêcı Muradın yanında
sığise elınê vur hele
Yav bi gün bi terloğ fırlattê
Eyi ki değmedî
Öleydoğ da işte…
Ömer usta Lisenın yanındaydê
Ğesteğaneye git gel bi tur.
Sürmağta bilmidoğ
Gerçê sonra emmım Almanyadan
Kontra bi Bimeks getırdê
Aha êle örgendoğ pısklet sürmağı.
Ema hergün gene Ömer Ustadaydoğ
Binmağa değil yaw, günde üç kere patlağ teker yaptırmağa
Pıskletımız vardê ema allahıma her daim gene para veridoğ…
Sinemanın yanında, (bu yaşıma geldım aha orda bi filim izlemedım,
Herhal Sinema ismı ğoş diye komuşlar. Olsun Çermiğinde bi sineması
vardê işte)
Halk bankasının karşısında
Park vardê.
İçinde Havuz,
Havuzun içinde suuuuu
diyecam, yoğte!
He valla o havuzda heç su mu görmedım.
İşte onun arğasında Kantarların çaybağçesı vardê
Vardê ema bız ifağtoğ bızı almilerde
İçimden hep didım „kêhpe erıf ma bız ğağoğ bızı almisız“…
Lassanın yanında - hanê varya uzun ömırlê lastik
onun bitişığında - Emiyetın karşısı yaw
Bızım Zılfı yoğ? bi Elektrklî fırın açtê
Yaw Çermige somun ekmek getırdê adam.
Sonra ne oldê bilmim, herhal o da kapandê!
Bi top sağamız vardê,
Heç top oynamadığ orda
Hema her Baryam oradaydoğ
23 Nisan…
19 Mayıs…
Sonra da arğasındaki derede Fotraf çektıridoğ
Biz didoğ biz çiğağ, arada kafa mafa soğan da olidê
Parayı bız veridoğ fotrafta onlar da çığidê
Benım babam almayacağın fotrafta ne işın var?
Elımde o kêdem fotraf varkî. Fotraftakilerın adınê bile bilmim…
Analarımız da o günlerde Meterolojinin yanındaki tepeden bıze bağilerdê
O güneşın altında…
Hele lafa bağ ME - TE - RO - LO - Jİ
Lafı duyisin?
Allahan kurban
Heç bele bi laf mı olur?
Çatılê bi evden başka heç bışe görmedoğ orda,
dört tene tas dönidê yel esende o kêder.
Ê valla beki çermiklılerden başka bu lafı doğru diyen adam bızım melmekette yoğtır
Kitaplara bağmayın, doğrısınê biz biliyoğ
Doğrısı METEROLOJİ dır…
Hêmambaşına çoğ gitmidoğ
Babam kızidê
Hem uzağdê hemde osırığ la imırta koğısı gelidê…
Kondıracı yasin hêcıler pasajındaydê
Yanında Radyocı Xoca - Hane Refah Partisı ondaydê da.
Böyük oğlı Musa da anide ema
diğerlerı çoğ anlamıdê
Ne bılem beki ifağdılar ondan.
Karşısında bızım kêhve vardê
öğünde hêvuz
yoğ bu hêvuzda su vardê
Yaw yalavuz su değil değil, baloğ vardê baloğ!
Ne disın?...
Yaz olidê
devamlı çaya gididoğ
Yağlı daştan giridoğ barajda çığıdoğ
Kesiköprüde biyan kökê az çalmadoğ
Barajdaki daştan heç atlamidım
Benbahan öğünde çimidim
çimmağ da bilmidim êle suya giridim…
İşte her çaya getığımda o hêvuz üçün mıhakkak canlı baloğ getıridım.
Annamidım kaç gün sonra ölilerdê
Yaw bunarın suyu varmı? var
Ekmek de veridim
E niye ölilerdê?
Demağ yaşlanmışlar…
Tenekecı Sıtkının dükanının yanında
Berber Mêhmud vardê
Babam eyi tanide
Saçıme bezen o kesidê.
bezen de Hecıler pasajında bi yaşlê emmı varde
Yaw çoğ sekin adamdê, o kesidê
Mehmud gulağımê ısıridê ya, çoğ sevmidım.
Gerçi Cumayı da babam tanıdê ema…
Mêhmudın karşısında Cemal vardê
Bi tek onın tebelasında
“Toptan ve Perakende satış yapılır” yazidê
Cemal Eker yoğ? Tuzcının yanında!
Perakende ne ola kê?
Sen dême kı Çermikte herkes pe-ra-ken-de satimış
sonra örğendım.
Nuri Yeşarın dükanının ögünden êrasaya dönidın
Solda Tüpçü Mıstefa sağda Kopoğlılar
Tüplerı Ford Nijazi taşidê
Medrese Camisinde az dayağ yemedım Bıstinlê Mehmud Xocadan.
Yaw her yaz Elıfbêye başlidım.
Êmmaya geçidım okıl açılıdê.
Seneye gene yazın camiye başlidım.
Gene Elıfbeden başladığ mê!
Êmmaya geldığ okıl açıldê
Bağtım olmi, sonında bırağtım…
Mezatdan sonra kimseyê çoğ tanımidım.
Kêsab Behadin, Kêsab Mêhmali, Evlı Hecı…
Hec cımhanın fırınının karşısında bi baraka vardê
Dayzam oğlı Hêsen kondıracılığ yapidê
Yaw o bali koğısı vardê ya
Çermiğın hepı tinercı pısiklerinen Köpeklerı oraya toplanidê
êle orda yatilerde
didin beki ölmüşler hêyvanlar
Sen deme kê kafayê bulmuşlar…
Onı geçidin Ğalgür İsmet vardê
Nahfizê annatım ya
aha onın yanında
Kiwiynen Muz bi tek onda bulunidê
Hebırmanlê İsmet evel baharat maharat satidê
Esnafloğı bırağtê
Oğlı Mehmede devrettı
Toz işı ifağ geldı
Süper Mario oldê dünyaya açıldê
Yannış olmayın ha
Mario‘nun gerçek adê
İsmettır
Hebırmanlı İsmet...
Bekar ömerın karşısında
Doktor Memed vardê
Sineklıydê da
Aslanla çalışilerdê
Dadak Aslanla
Aslan sünnet yapide
Memed de toktorlığ
Bi yaz babam rica etmiş
oğlım demış
gelsin yanında çalışsın
Salma gezmesın
Görsın de toktor olsın…
Valla o iş bahan göre değıldê
Serom, iğne, kan.
Ben bahan kaçamağ yapidım
Radyocı ğocanın tükkanına gedidim
O işê daha çoğ sevidim.
Bi iki ay zar-zor doktorın yanına gettım.
Keşke getmeyeydım.
Ben bahan êle salma gezeydım
salma gezeydım de
sıze şınde daha çoğ annataydım.
Berber Cumoyı bilisiz da
İsmetın yanındayde tükkanı
bı gün
“Hele bağ bağ kim gelmış
gel hele gel, arkadaşımın oğlını bi sinek kaydı yapam” dedı
Alah razı olsun kendısınden
Gözel traş ettê
Sinekler hepsı kayıdê
Yalavuz paramın üstüne vermağı unuttê
Helalê ğoş olsun Baba dostuma…
Cılarlê Remonın lokantası vardê
"Saray Lokantası"
Devamlê öğünde otıride
bı kürsıde o
bi kürse de sağ elı
bi kürsıde sol elı
bi kürsüde dizlerı.
Yanında da Bistinlı Xal Êli
o da êlê
bitene de o bitene de eyağları, iki tenede de iki kolê
Ne etsın Xal Êlinin moralê sonra çoğ bozıldê
Oğlı Yılmaz gettı ya!
Xal Ağa bızım kêhvede ğasirde uzanidê
Hêcıler Pasajında
Yoğınlê suphiynen Radyocı xocada her daim dama oynilerde
Xal Ağa onara onar da ona tağılidê
Damayê onlardan örgendım
Xoca hep "suvarım" dide
Suphinın abêsı Eyyo da yandaki kürsüden
"Ben sahan suvarım Xoca"...
"Ben sahan suvarım" didê...
Onlar têşkêle peşındêyken
birıdê taktiloyla bı şeyler yazıdê
Dama taşlarının sesı
taktilonın sesı,
hızar sesı,
çaycı Nihatın sesi
hepsı birbirine karışidê,
Ha bide evlı Mehmedın oğlê Mesut‘a bağırma sesı…
Çermikte tek lengerilı vardê
o da İsmael Ğoca‘ydê
Hecıler pasajında dilekçe yazidê
Arasıra gelidê Domino aynidê
Ağzında cığara, kafada beyaz lengeri fotil
Pontorlar devamlı ütılê
yannış olmayın ha!
pantorlarda beyaz
Gerçek, çok parlağ adamdê…
Tenekecı sıtkının işi önce eyiydê
Sonra Şofbenle kalorfer çığtı ya
onun da işı kırıldê
Böyük dayım Mistefa aşağıda
27 Mayısın yanında
Cumhriyet yoğ?
işte orda
Bi süt fabrikası açtê
Mıllet Sütten çoğ su getiridê
Zahar yannış annamışlar
Benım babam
SU fabrikası değıl!
SÜT fabrikası.
Ne êdesın? kimse annamide
dilerdê "su heç beyaz olır?"
Valla ben şahidım êynı bêle…
O su alidê mılletten
Diyabekirdeki fabrika süt istidê
Dedı "hemşerılerim süt satmağ istemi
su alisez getırağ yoğsa yoğ"
Annaşamadılar kapattê
İşte o süt fabrikasının yanında
Mehmet Nuri'nın binasının karşısında
bızım komutan yoğ? bi kêhve açte
Bi çay içene bi Kitap
Adam kêhveye kitapğane bırağtê
Bızim melmekette kim yapmış êlê
Alla üçün doğrı söleyın?
Adam komıtanlığı bırağte
Yaw ifağ adam değil
KO-MI-TAN ha!
Sırf çermiklıler kitap oğısın diye çaycıloğ yaptê
Gel de bızım mıllete annat
Mıllet bi çay içidê ema kitap yerıne üç çay daha istidê
oda bağte olmi, kitapğaneyi kapattê
çaycıloğta da zatan para yoğtê...
Cumhuriyet dedım ya
Yanê Girmiyedı Mayıs
ben orda okıla gididim.
İlkin Ali Ğoca müdürdê
Kapoğlı Ali
Sonra o gettê
Hikmet ğoca müdür oldê
Okılın kavağ ağaçlê bağçası vardê
Gerek bılesız
Bız bıze tenefüsde oynidoğ
O müdürken o ağaçlar hepısı kesılde
Yerıne ne ekseler eyı?
Freng, isot, belcan
hem de okılın bağçasına
Ya allah ya sabır,
ê de gelde şınde ğorozloğ yapma…
Yaw bı gün Hikmet Ğoca benlen bibım oğlı Recebı êlê bi vurdê
êle bi vurdê
Elê bêle değil
Nar çıbığıyla hemde
Adam açoğ açoğ dêdı
"Oğlım buranın ğorozı sen değılsın benim. Keserım keserım sahan ne?”
Yaw yüzüme yüzüme eşkere söledi ha
Tamam yaw sen Ğoroz ol
ben bahan yalavuz Kenan kalam...
Zatan Çermikte iki ğorozumuz vardê
biri Nevzat diğerı de Hikmet...
Yaw neydê o Çermıklı örgetmenlerden çektığımız
Bi Êziz ğoca vardê
Orta okulda
Êziz Tekdemir
Yaw eskı kız meslek lisesı yoğ?
Hanê Yatılı okılın yanında
İşte orda.
Çermiklı kızlar gendıne okıla gidilerdê
bi meslek liselerı vardê
kapattılar yerıne orta okul yaptılar
Sonra diler bızım kızlar oğımi
E yaw sız kapattız
fıkaram kızlar ne etsın
Hı ?
Êlê değil?
İşte onlarê kovdılar bız gıttoğ
Bi coğrafya dersı vardê
Êziz ğoca giridê
İnanisız, dünyayê annattê adam
Ema Çermıgê annatmadê.
disin beki Çermikde coğrafya yoğ
he kitabıma
Taş formasyonları’ nı annatê
Plato’ları annatê
Ema Çermigın köylerınê annatmadı.
Sede o değıl heç bi örgetmen annatmadê
Her yerın haritasınê gördığ
Yalavuz Çermigın bi haritasını görmedığ
Heze Çermigın köylerını bilmim ha
he valla bilmim
Ema Antartika kıtasının yüzölcümünê bilim
Vay ne şeref
vay ne şeref….
Bi gün kaldırdı benı
Annat oğlım dedı
Xocam dedım
Babam dedım
Baban kim ulan?
Şe ğocam
Çalışmadın değil?
Mehmet dedim
Hangi Mehmet?
Esmer dedim
Sen Memedın oğlısın he?
Keşke babamın adını demez olaydım
Sen deme tanıdığının çocığlarını daha çoğ vurimış
Ben ne bılem
Vay Memedın oğlı nasê ders yapmazmış
Valla herkesın iki katı döğdı benı
Ondan sonra babamın adını heç demedım
İnşallah unutur didim gendı gendıme…
Adını duymuştum
Şahfidır dilerdê
Ula bu şahfiler nasê adamlardır êcêb
Didim gendı gendıme
Sen dême senın benim gibiymışler.
Yalavuz pis vuridê
„Dik otır we dinle!“
sığise otırma!
sığisê dinneme!
Naci Mencıoğlı bu!
Önce yüzünê ayarlidê adam
sonra çağidê
Kızlara el vurmidê
Ebdestı bozılimış
ğeriblerı cetvelnen dögidê…
Çoğ dik otırdığımız
Çoğ dinnedığımız oldê gendısınê.
İsmail Ğoca müzik dersıne giridê
Çoğ ğoş adamdê
Ona da Alevidır dilerdê
mıtevazi, sekin,
Çermigın en eyı örgetmenıydê
Bi gün bızım Uğur‘a iki tene yapıştırdê
İlk gördüm ha
adam kimseyı vurmidê
Ama işınê çoğ sevidê
Saz çalmağıda
Uğur Kemaş’a
Vay senmısın saz çalarken ayağıma bağmayan
Uğur, ayağıynan tutuğı tempoyı takib etmimış…
Ê Uğur sende takib et!
değıl?
Şımdê bu saydığlarımdan kim kalmış bilmim
Tek bıldığım o zeman Çermik ğoştê
Dımlisê, kırdasisê, Kakosê,
Şahfisı, Alevisı, Sünnisı
Hepsı ğoş adamlardê…
Kenan Esmer
13.10.2016
-Frankfurt-
|